سازه نگهبان چیست؟

در ساختمان‌سازی، یکی از مهم‌ترین نکاتی که باید آن را رعایت کرد، ایمنی ساختمان می‌باشد. اجرای سازه نگهبان(Retaining Structures) یکی از مهم‌ترین مراحل برای حفظ ایمنی کار، به خصوص در مرحله گودبرداری است. سازه‌های نگهبان انواع مختلفی دارند و اجرای آن‌ها اصلا کار سختی نیست ولی باید اصول سازه نگهبان را در اجرا رعایت کرد. قبل از اینکه با انواع سازه نگهبان آشنا شوید بهتر است بدانید که اصلا سازه نگهبان چیست؟ پیشنهاد می‎‌کنیم تا انتهای این مقاله از فولاد فرتاک سورین با ما همراه باشید.

سازه‌های نگهبان مجموعه‌ای از المان‌های فولادی هستند که می‌توانند موقتی یا دائمی باشند. همان‌طور که گفتیم، وظیفه اصلی سازه نگهبان ایمن کردن عملیات گودبرداری است که در انواع مختلفی می‌توان آن را اجرا کرد. علاوه بر آن سازه نگهبان، جلوگیری از ریزش دیوارهای مجاور و مهار آن‌ها هنگام گودبرداری و همچنین ثبات خاک در زیر سازه را نیز برعهده دارد.

اگر خاک در زیر سازه حرکت کند، استحکام ساختمان را به خطر می‌اندازد. پس اگر اقدام مناسبی در رابطه با اجرای سازه نگهبان نداشته باشیم، احتمال ریزش ساختمان وجود دارد. قبل از مرحله گودبرداری، فشار خاک در حالت متعادلی قرار دارد اما پس از آن، فشار خاک بیشتر می‌شود و به همین دلیل احتیاج داریم که برای مهار این فشار از سازه نگهبان استفاده کنیم. برای درک بیشتر سازه نگهبان بهتر است در ادامه با عملیات گودبرداری بیشتر آشنا شوید.

گودبرداری چیست؟

به عملیات کندن خاک و ایجاد گودال روی زمین، گودبرداری می‌گویند که یکی از مهم‌ترین مراحل ساختمان‌سازی است. گودبرداری جزو اولین مراحل ساختمان‌سازی است و برای ایجاد فونداسیون و اصلِ بنا، ساختن زیر‌زمین، آماده‌سازی تکیه‌گاه پل و … انجام می‌شود.

شما می‌توانید بهترین قیمت روز آهن را در فولاد فرتاک سورین مشاهده کنید.

اهمیت و کاربرد سازه نگهبان

تا اینجا از سازه نگهبان و وظایف آن گفتیم اما تا به حال به این فکر کردید که عدم استفاده از سازه نگهبان می‌تواند چه نتایجی را به دنبال داشته باشد؟ در ادامه به چند مورد مهم از کاربردهای سازه نگهبان اشاره خواهیم کرد.

• پیش‌گیری از ریزش خاک یا نشست آن

• مهار دیوارهای اطراف و جلوگیری از تخریب آن‌ها

• جلوگیری از آسیب دیدن افراد داخل گود و خارج از آن

• جلوگیری از آسیب دیدن لوله‌ها

• جلوگیری از هزینه‌های تعمیر و ترمیم

• پیش‌گیری از رانش جاده به سمت پایین

این موارد همگی از کاربردهای سازه نگهبان بوده و اهمیت آن‌ را نشان می‌دهد. با این تفاسیر دیگر شکی در اهمیت بالای سازه نگهبان باقی نمی‌ماند. در ادامه قصد داریم تا شما را با انواع سازه نگهبان آشنا کنیم.

انواع سازه نگهبان

همان‌طور که در قسمت‌های قبل هم اشاره کردیم، سازه نگهبان به دو صورت موقتی و دائمی اجرا می‌شود. با ما همراه باشید تا به توضیح درباره هر یک از سازه‌های نگهبان بپردازیم.

۱- سازه نگهبان خرپایی

یکی از متداول‌ترین روش‌ها برای اجرای سازه نگهبان، روش خرپایی است. البته این روش به گودبرداری‌های کم‌عمق اختصاص دارد. برای اجرای سازه خرپایی باید پشت آن را با خاک پر کرد و ذره‌ای فاصله بین خرپا و خاک نباشد در صورت وجود فاصله، همه‌ی زحمات شما می‌تواند با یک باران ساده از بین برود. از معایب سازه خرپایی، می‌توان به این اشاره کرد که وجود یک ذره فاصله بین خاک، همه چیز را خراب می‌کند. به غیر این موضوع عیب دیگری در این روش وجود ندارد.

۲- سازه نگهبان مهار متقابل

یکی از انواع سازه نگهبان، سازه مهار متقابل است. از این سازه معمولا برای گودی‌های کم‌عرض استفاده می‌شود. هدف این سازه پیشگیری از تغییر مکان جانبی در گودی‌ها می‌باشد و فضای نسبتا زیادی را در درون گودی ایجاد می‌کند. به همین دلیل ممکن است رفت و آمد تجهیزات ساختمانی در گودال به مشکل بخورد و با سازه نگهبان برخورد داشته باشد. همچنین افراد داخل گودال هم باید حین کار حواسشان به سازه نگهبان باشد تا با آن برخورد نکنند و این موضوع، از معایب مهار متقابل محسوب می‌شود.

۳- سازه نگهبان نیلینگ یا میخکوبی

این روش که به روش میخکوبی نیز شهرت دارد، برای جلوگیری از گسسته شدن خاک انجام می‌شود. برای اجرای این سازه باید باید خاک‌برداری مرحله به مرحله انجام داد تا به عمق خاک رسید. در این روش از المان‌های فولادی در داخل خاک استفاده می‌کنند. و باید در خاک سوراخ‌هایی افقی با قطر ۱۰ تا ۱۵ سانتی‌متر ایجاد کرد. این سوراخ‌ها معمولا به وسیله ماشین حفاری ایجاد می‌شوند. پس از اتمام این مرحله، میلگرد‌های فولادی گرید ۳ را در سوراخ‌ها کار می‌گذارند.

این روش یکی از متداول‌ترین روش‌های اجرای سازه نگهبان است و خیال شما را از بابت نتیجه کار راحت می‌کند. استفاده از سازه نیلینگ در زمان و هزینه صرفه‌جویی می‌کند. از معایب آن هم می‌توان به طول عمر پایین اشاره کرد.

۴- سازه نگهبان انکراژ

شاید بتوان گفت یکی از مهم‌ترین و کارآمد‌ترین روش‌های اجرای سازه نگهبان همین استفاده از انکراژ است. این روش، شباهت زیادی به روش قبل یعنی نیلینگ دارد و برای اجرای آن از وسایلی مثل غلاف، اسپیسر، لوله تزریق گروت و میله‌های فولادی استفاده می‌کنند. توجه داشته باشید که استفاده از وسایل بی‌کیفیت، می‌تواند نتیجه منفی در پایان کار شما داشته باشد. مزیت این روش، بهبود مشخصات مکانیکی خاک است که فضای کمی را نیز در داخل گودی ایجاد می‌کند. از معایب آن می‌توان به کمبود نیروی کار ماهر و تجهیزات خاص اشاره کرد.

۵- سازه نگهبان شمع درجا

یکی دیگر از روش‌هایی که برای افزایش پایداری دیواره‌های گودی از آن استفاده می‌کنند، روش شمع درجا است که شامل استفاده از شمع‌های بتنی در انواع خاک‌های نرم و سخت می‌شود. در این روش ابتدا به حفر چاه‌هایی با قطر ۸۰ تا ۱۰۰ سانتی‌متر می‌پردازیم. که این چاه‌ها به وسیله مقنی و یا ماشین‌آلات مخصوص حفر می‌شود. برای جلوگیری از ریزش شمع‌ها از غلاف فلزی و کول‌های بتنی استفاده خواهد شد.

از مزایای این روش می‌توان به سرعت بالا، هزینه پایین و قابلیت دائمی و موقتی بودن این سازه اشاره کرد. البته باید توجه کرد که از شمع‌های آماده نمی‌توان در پروژه‌های شهری استفاده کرد.

۶- سازه نگهبان سپرکوبی

این روش معمولا قبل از گودبرداری اجرا می‌شود. قبل از حفر زمین، سپرهایی را دور تا دور آن اجرا می‌کنند و سپس کندن زمین را تا رسیدن به عمق مناسب ادامه می‌دهند. پس از آن نوبت به نصب المان‌های فشاری قائم بر پشت‌بندها می‌رسد. از جنس چوبی این المان‌ها در خاک‌های نه چندان سست و از جنس فلزی در خاک‌های سست استفاده می‌شود. این روش از روش‌های آسان اجرای سازه نگهبان محسوب می‌شود و به راحتی می‌توان بعد از عملیات گودبرداری، آن را از زمین خارج کرد. البته فراموش نشود که اجرای آن در زمین‌های سنگی و سفت مشکل است. از مزایای این روش نیز می‌توان به انعطاف پذیری و سرعت اجرای بالا اشاره کرد.

پیشنهاد می‌کنیم مقاله سازه LSF چیست را مطالعه بفرمایید.

حتما بخوانید: انواع تیرآهن

برداشتن سازه نگهبان

جدا کردن سازه نگهبان از بنا مسئله مهمی است که باید به آن توجه کرد. وقتی که از استحکام قسمتی از بنا مطمئن شدید، می‌توانید سازه نگهبان را بردارید. اگر سازه نگهبان را در صورتی جدا کنید که بنا نتواند رانش خاک را تحمل کند، بدون شک با مشکل مواجه خواهید شد. تشخیص اینکه بنا چه موقع قابلیت برداشتن سازه نگهبان را دارد، توسط مهندس و از روی نقشه انجام خواهد شد.

نتیجه‌گیری

تا اینجای کار به خوبی با سازه نگهبان(Retaining Structures) و وظایف آن آشنا شدید. گفتیم که هر سازه چه مزایا و معایبی دارد و با شناخت بیشتر آن‌ها، بهتر می‌توانید از سازه نگهبان استفاده کنید. البته سازه‌های نگهبان به همین شش مورد ختم نمی‌شوند اما ما سعی کردیم موارد اصلی را بازگو کنیم.

در همه مراحل ساخت یک سازه، مصالح ساختمانی، به خصوص آهن آلات استاندارد و با کیفیت می‌تواند ایمنی سازه را تضمین کند. یافتن برند و فروشگاه معتبر در حوزه آهن آلات همیشه یکی از دغدغه‌های فعالین این حوزه بوده است.

شرکت فولاد فرتاک سورین ارائه دهنده انواع محصولات فولادی است که محصولاتی با بالاترین استاندارد و کیفیت و نیز با قیمت مناسب عرضه می‌کند. برای آشنایی با محصولات و ثبت سفارش، می‌توانید از بخش منو محصول مورد نظر خود را انتخاب کرده و در صورت نیاز به مشاوره پیش از خرید، با شماره تلفن 05137662929 تماس برقرار بفرمایید تا کارشناسان ما راهنمای شما باشند.